|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
Theo số liệu thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, Tăng huyết áp (THA) ảnh hưởng đến sức khỏe của hơn 1 tỷ người trên toàn thế giới và là yếu tố nguy cơ tim mạch quan trọng nhất liên quan đến bệnh mạch vành, suy tim, bệnh mạch máu não và bệnh thận mạn tính. Năm 2005, trong số 17,5 triệu người tử vong do các bệnh tim mạch thì tăng huyết áp là nguyên nhân trực tiếp gây tử vong của 7,1 triệu người.
Tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tỷ lệ tử vong và tỷ lệ mắc bệnh toàn cầu (12,7%), cao hơn các nguyên nhân khác như sử dụng thuốc lá (8,7%) hay tăng đường máu (5,8%). Tần suất tăng huyết áp nói chung trên thế giới là khoảng 41% ở các nước phát triển và 32% ở các nước đang phát triển.
Tại Việt Nam, tần suất tăng huyết áp ở người lớn ngày càng gia tăng. Trong những năm 1960 tỷ lệ tăng huyết áp là khoảng 1%, năm 1992 là 11,2%, năm 2001 là 16,3% và năm 2005 là 18,3%. Theo một điều tra gần đây nhất (2008) của Viện Tim mạch Việt Nam tiến hành ở người lớn (≥ 25 tuổi) tại 08 tỉnh và thành phố của nước ta thì thấy rằng tỷ lệ tăng huyết áp đã tăng lên 25,1%, nghĩa là cứ 4 người lớn ở nước ta thì có 1 người bị Tăng huyết áp. Với dân số hiện nay của Việt Nam là khoảng 99 triệu dân thì ước tính sẽ có khoảng 12 triệu người bị tăng huyết áp.
Trong số những người bị tăng huyết áp thì có tới 52% (khoảng 5,7 triệu người) là không biết mình có bị tăng huyết áp; 30% (khoảng 1,6 triệu người) của những người đã biết bị tăng huyết áp nhưng vẫn không có một biện pháp điều trị nào; và 64% những người đó (khoảng 2,4 triệu người) tăng huyết áp đã được điều trị nhưng vẫn chưa đưa được huyết áp về số huyết áp mục tiêu. Như vậy hiện nay Việt Nam có khoảng 9,7 triệu người dân hoặc là không biết bị tăng huyết áp, hoặc là tăng huyết áp nhưng không được điều trị hoặc có điều trị nhưng chưa đưa được số huyết áp về mức bình thường.
Tăng huyết áp nếu không được điều trị đúng và đầy đủ sẽ có rất nhiều biến chứng nặng nề, thậm chí có thể gây tử vong hoặc để lại các di chứng ảnh hưởng đến sức khỏe, sức lao động của người bệnh và trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. Một số biến chứng chính của tăng huyết áp như:
– Các biến chứng về tim: Cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy tim…
– Các biến chứng về não: Xuất huyết não, nhũn não, bệnh não do THA…
– Các biến chứng về thận: Đái ra protein, phù, suy thận…
– Các biến chứng về mắt: Mờ mắt, xuất huyết, xuất tiết và phù gai thị.
– Các biến chứng về mạch máu: Phình hoặc phình tách thành động mạch, các bệnh động mạch ngoại vi…
Đại đa số (khoảng 90%) các bệnh nhân bị THA là không rõ nguyên nhân (còn gọi là THA nguyên phát). Chỉ một số nhỏ các bệnh nhân (khoảng 10%) bị THA tìm được nguyên nhân (do một số bệnh lý của cơ thể). Do đó, những dấu hiệu thể hiện bệnh THA thường không đặc hiệu và người bệnh thường không thấy có gì khác biệt với người bình thường, chúng ta có thể nói “Tăng huyết áp” là “kẻ giết người thầm lặng”. Vì vậy việc kiểm tra huyết áp thường xuyên, nhất là những người có yếu tố nguy cơ về tim mạch là hết sức cần thiết và quan trọng.
Việc kiểm soát THA chủ yếu dựa vào cộng đồng và có ý nghĩa quyết định, mang lại lợi ích đáng kể cho chính mỗi cá nhân. Việc thực hiện lối sống lành mạnh và thay đổi những lối sống có hại cho mỗi cá nhân là “vũ khí” lợi hại hàng đầu trong cuộc chiến chống lại “kẻ thù thầm lặng này” , những lời khuyên hữu ích để ngăn ngừa tiến triển và giảm được số đo huyết áp, giảm số thuốc cần dùng:
– Chế độ ăn hợp lý, đảm bảo đủ kali và các yếu tố vi lượng:
+ Giảm mặn (< 6 gam muối hay 1 thìa cà phê muối mỗi ngày).
+ Tăng cường rau xanh, hoa quả tươi.
+ Hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol và acid béo no.
– Tích cực giảm cân (nếu quá cân), duy trì cân nặng lý tưởng với chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 18,5 đến 22,9 kg/m2.
– Cố gắng duy trì vòng bụng dưới 90 cm ở nam và dưới 80 cm ở nữ.
– Hạn chế uống rượu, bia: số lượng ít hơn 3 cốc/ngày (nam), ít hơn 2 cốc/ngày (nữ) và tổng cộng ít hơn 14 cốc/ tuần (nam), ít hơn 9 cốc/ tuần (nữ): cốc tiêu chuẩn tương đương với 330ml bia hoặc 140ml rượu vang, hoặc 40ml rượu mạnh.
– Ngừng hoàn toàn việc hút thuốc lá, thuốc lào.
– Tăng cường hoạt động thể lực ở mức thích hợp: tập thể dục, đi bộ hoặc vận động ở mức độ vừa phải, đều đặn khoảng 30-60 phút mỗi ngày.
– Tránh lo âu, căng thẳng thần kinh; cần có chế độ thư giãn, nghỉ ngơi hợp lý.
– Tránh bị lạnh đột ngột.
– Người bị bệnh tăng huyết áp cần được khám sàng lọc, phát hiện sớm và điều trị kịp thời, liên tục, lâu dài.
Hưởng ứng ngày Thế giới phòng chống bệnh tăng huyết áp 17/5/2024, mọi người dân trên 18 tuổi hãy đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra chỉ số huyết áp của mình và khám sức khoẻ để được tư vấn cách phòng, chống bệnh tăng huyết áp. Ngoài ra, nếu phát hiện mắc bệnh tăng huyết áp, bệnh nhân được theo dõi, hướng dẫn điều trị để duy trì mức huyết áp hợp lý, giảm bớt các nguy cơ xảy ra biến chứng nặng và tử vong do tăng huyết áp.
BSCKI. Đào Trường Nam. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Vĩnh Phúc
Leave a comment