Hãy quan tâm để không có biến đổi tâm lý tiêu cực tuổi dậy thì

Ở giai đoạn dậy thì, cơ thể các em có những thay đổi không chỉ về sinh lý mà còn cả tâm lý. Nhiều khi những sự thay đổi ấy lại khiến các em rơi vào tình trạng không làm chủ được bản thân và dễ mắc phải các hội chứng tiêu cực.

Trẻ nữ thường bắt đầu dậy thì ở tuổi từ 9-14. Trẻ nam dậy thì muộn hơn, ở tuổi từ 13-16. Nhìn chung, nữ dậy thì sớm hơn nam khoảng 2-3 tuổi. Ở độ tuổi này, trẻ đã có nhu cầu tình dục. Đặc biệt, trẻ luôn tò mò, thích khám phá về cơ quan sinh dục và các hành vi liên quan đến tính dục. Với bản tính tò mò, ham khám phá cùng với sự nhầm tưởng tình yêu và chưa ý thức được hậu quả dễ khiến các em hành động theo bản năng, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.

Thay đổi tâm lý trong giai đoạn dậy thì

Trong khi sinh lý cơ thể dần dần thay đổi do sự biến đổi nội tiết tố, tâm lý của vị thành niên cũng diễn ra những thay đổi tương ứng. Ở tuổi dậy thì, các bạn có thể thấy bối rối hoặc có những cảm xúc mạnh mẽ trước đây chưa bao giờ có. Bạn có thể thấy lo lắng cơ thể đang trông như thế nào. Bạn có thể quá nhạy cảm hoặc dễ dàng trở nên khó chịu. Một số thanh thiếu niên nổi nóng nhiều hơn bình thường với bạn bè và gia đình.

Đối phó với những cảm xúc mới này là điều không dễ dàng. Thường thì mọi người không cố tình làm bạn tổn thương hay chọc giận bạn. Đó chỉ là “bộ não đang dậy thì” của bạn đang điều chỉnh để thích nghi. Ban đầu sẽ khó khăn trong việc điều chỉnh nhưng dần dà sẽ dễ dàng hơn.

Tác động không mong muốn của thay đổi tâm lý

Tuổi dậy thì là lứa tuổi chịu nhiều biến đổi về hình thể, tâm sinh lý phức tạp nhất của đời người, do đó dễ bị khủng hoảng nhất so với các tuổi khác. Chính vì vậy mà các hội chứng tâm lý cũng dễ xảy ra ở lứa tuổi này. Khi con có những biểu hiện sau đây, cần nghĩ đến trẻ bị rối loạn tâm lý hành vi:

Các em bị suy giảm khả năng học hành bất thường; Căng thẳng, dễ bực dọc, đôi lúc tỏ ra hỗn láo với người lớn; Mất ngủ, đứng ngồi không yên; Có những hành vi bất thường như bỏ nhà ra đi, gây hấn với người khác, rối loạn cảm xúc (vui buồn thất thường, cáu gắt, hưng phấn thái quá hoặc rơi vào trạng thái trầm cảm)…

Hội chứng tâm lý dễ mắc ở tuổi dậy thì

Stress và trầm cảm: Ở độ tuổi nhạy cảm này thường dễ bị áp lực từ học tập, gia đình, bạn bè hay cả từ các chất kích thích, mạng xã hội… Thậm chí cả những suy nghĩ tiêu cực về vóc dáng hay trình độ cá nhân, những mong muốn vượt quá khả năng bản thân và gia đình,… cũng dẫn đến stress, trầm cảm. Khi rơi vào trạng thái stress, các em cảm thấy thường xuyên mệt mỏi, căng thẳng, lo âu, đau đầu, suy nghĩ luẩn quẩn, giấc ngủ không yên… Chính vì vậy, kết quả học tập của các em thường giảm sút, sức khỏe cũng yếu hơn. Các dấu hiệu trầm cảm lứa tuổi này cũng nặng nề hơn với nhiều triệu chứng như hay buồn bã, thờ ơ, dễ mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ, bi quan, sống thu mình, ngại giao tiếp với bạn bè và người thân…

Rối loạn cảm xúc: Những biến đổi tâm lý khiến các em nhạy cảm hơn, cảm xúc cũng dễ thay đổi hơn. Biểu hiện của rối loạn cảm xúc là chán ăn (dù đang đói), mất ngủ, gầy sút, hoạt động chậm chạp, mất tập trung, hay quên, vẻ mặt không tươi tắn… Các em dễ bị sốc trước những lời chọc ghẹo của bạn bè, hay suy diễn đến những trạng thái tiêu cực…

Hội chứng tự ti: Ở lứa tuổi này, nhiều em tự nghĩ mình kém cỏi, tự ti và mất bình tĩnh. Tự ti dần dần khiến trẻ trở nên e dè, ngại tiếp xúc, không thích bộc lộ, nghi ngờ khả năng của bản thân. Vì vậy, các em dễ sinh ra chán nản, không phát huy được sở trường vốn có. Việc học hành vì thế cũng sút kém. Một số trường hợp luôn nghĩ mình yếu kém nên tìm cách né tránh giao tiếp hoặc gặp chuyện gì khó là co mình lại, thoái thác tham gia… Đối với sức khỏe, tự ti sẽ khiến các em dễ rơi vào trạng thái stress, mệt mỏi thường xuyên, thừa cân… Đây chính là yếu tố chính đẩy các em rơi vào những hội chứng tâm lý khác như: trầm cảm, hoang tưởng…

Rối loạn hành vi: Ở tuổi này, các em dễ bị tác động từ sách báo, phim ảnh bạo lực, các văn hóa phẩm đồi trụy và cả từ bạn bè xấu. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến rối loạn hành vi và gây nên những hậu quả nghiêm trọng như gây thương tích cho người khác, chống người thi hành công vụ,…

Phòng ngừa biến đổi tâm lý tiêu cực ở tuổi dậy thì

Cha mẹ và người thân nên gần gũi con nhiều hơn ở giai đoạn dậy thì. Khi thấy con có biểu hiện tâm lý khác lạ, nên tâm sự tìm cách giúp đỡ con, không la lối, nhiếc mắng, con sẽ không bộc lộ bản thân. Khuyến khích con tham gia các hoạt động tập thể, hoạt động xã hội, tránh tiếp xúc với các loại phim ảnh, trò chơi bạo lực hay văn hóa phẩm đồi trụy… Bổ sung thực phẩm giàu dinh dưỡng cho con.

Với bản thân các em, khi có những rối loạn cảm xúc, tâm lý thì nên tâm sự với người thân hoặc bạn bè. Tích cực tham gia các hoạt động tập thể, tránh dùng mạng xã hội quá nhiều… Chăm chỉ tập thể dục để tăng cường sức khỏe, có thời gian biểu học tập, vui chơi, giờ ngủ hợp lý… Nếu bệnh không giảm hoặc có các dấu hiệu nặng hơn, hãy tới gặp bác sĩ tâm lý để có hướng điều trị kịp thời.

(Lệ Thúy – Theo Báo Sức khỏe và Đời sống)